Benim yoğurt mayalama sürecim hamileliğimden de öncesine dayanıyor ancak hamilelikle birlikte sürekli hale geldi.
İlk yaptığım zamanki tepkimi hatırlıyorum: "Bu kadar mı? Peki neden kimse evde yoğurt mayalamıyor?".
Bebeği olduktan sonra evde yoğurt mayalamamış biri var mıdır acaba?
Bebek 6. ayını doldurduğunda (veya doktor tavsiyesiyle daha erken) yoğurt ve labne peyniri liste başına yerleşir ve annelerin telaşı başlar. Labne peyniri ile ilgili detaylı bilgiye ve tarife için şu yayınımdan ulaşabilirsiniz.
Gelelim yoğurda:
Yoğurt en iyi nasıl mayalanır?
Süt nasıl olmalı?
Ne kadar kaynatmalıyım?
Isısı nasıl olmalı?
Ne kadar beklemeli?
Neden olmadı?
Neden ekşi?
Nasıl tatlı yoğurt yaparım?
Mayayı ne kadar kullanmalıyım?
Hazır yoğurttan mayalayabilir miyim?
Yoğurdum tutmadı ne yapabilirim?
Yoğurdum sulu oldu, ne yapabilirim?
Yoğurt makinesi almalı mıyım?
Bu soruların cevabını size vermeye çalışacağım, en azından naçizane kendi tecrübelerimle...
Unuttuğum sorular olursa sorun lütfen.
Öncelikle yoğurt nasıl mayalanır onu anlatmak istiyorum.
YOĞURT TARİFİ (BEBEK İÇİN +6 AY)
MALZEMELER:
+ Tercihen güvenilir açık inek sütü yoksa günlük pastörize süt; son çare -tercih etmemekle birlikte- uzun ömürlü süt: 1 L
+ Yoğurt mayası: 1 tatlı kaşığı
Miktarları süt oranınıza göre artırıp çoğaltabilirsiniz. Mayayı çok eklerseniz yoğurdunuz ekşi olacaktır.
YAPILIŞI:
Sütü açık aldıysak kaynatıp ocağı kapatıyoruz -pastörize veya uzun ömürlü ise gerek yok, sadece istenen sıcaklığa erişmesi yeterli- ve mayalanacak kaba aktarıyoruz.
Diğer tarafta kullanacağımız mayayı ayırıp oda sıcaklığında biraz bırakıyoruz.
Sütün sıcaklığı 40 dereceye geldiğinde -veya tabiri caizse parmağımızın içinde 10'a kadar saydığımızda yanmadan durabilmesi için gereken son sıcaklığa geldiğinde- sütten bir miktar alıp ayırdığımız mayamızla karıştırıp mayamızı hazırlıyoruz.
Sonrasında bu mayayı sütün içine yavaşça ekleyip hızlıca karıştırıyoruz.
Ağzını kapatıp -tercihen battaniye ile- sarıp sarmalayıp ısısını kaybetmesini önleyerek ılık bir ortamda en az 6 saat bekletiyoruz.
Yoğurt makinesi kullanıyorsanız makinenin kapağını kapatıp 6 saate ayarlayıp fişe takıyoruz (makinenin kendi haznesini kullanmıyorsanız mayaladığınız kabın ağzını açık bırakıp sadece makinenin kapağını kapatıyorsunuz).
6 saat sonrasında yoğurdu kontrol ediyoruz. Eğer kabın üst kısmında su birikmişse veya süt kıvamı daha yoğun bir kıvam haline gelmişse yoğurdumuz hazır demektir.
Hemen dolaba kaldırıp dolapta dinlenmeye bırakıyoruz. Bu süreçte biraz daha katılaşıyor.
Süzme yoğurt yapmak isterseniz de aynı labne peynirdeki gibi bir tülbent aracılığıyla süzüyorsunuz ve alta biriktirdiğiniz suyu asla atmıyorsunuz: P.A.S.
Afiyet olsun!
İşin kolay anlatımı böyle. Fakat söz konusu yoğurt mayalamak olduğunda püf noktalar ve sorular fazla. Gelelim soruların kendimce cevaplarına:
Süt nasıl olmalı?
Süt tercihen güvenilir açık inek sütü olmalı. Bulamıyorsanız günlük pastörize sütleri de tercih edebilirsiniz.
Mümkünse uzun ömürlü UHT sütleri tercih etmeyin; ancak bulunduğunuz yerde açık veya pastörize süte erişiminiz yoksa son çare olarak onlar da kullanılabilir.
Ne kadar kaynatmalıyım?
Açık sütü kaynatacağınız kabı önce suyla ıslatırsanız dibini tutmasını azaltmış olursunuz.
Sütü ocağa aldığınızda, yüksek ateşte kısa sürede, tercihen sürekli karıştırarak kaynatma işlemini yapmalısınız. Süt ilk kaynamaya başladığında altını kapatın. Sürekli başında duramayacaksanız bir süt taşı edinebilirsiniz. Süt taşı, süt kaynadığında tıkırdar ve size hazır olduğunu haber verir. Ayrıca sütün taşmasını da önler. Bu tıkırtıyı duyduğunuzda sütün altını kapatabilirsiniz.
Daha önce de "karıştırıcı" kullanıyordum. Tencerenin içine yerleştirip çalıştırdığınızda ayakları sürekli dönüyor ve hem dibini tutmasını hem de taşmasını önlüyordu. Ancak kaynadığını haber veremiyor maalesef. Şimdi bu karıştırıcılardan hiçbir yerde bulamıyorum. Bulursanız haber verin lütfen :)
Isısı nasıl olmalı?
Mayalama ısısı teorik olarak 40 derece, pratik olarak serçe parmağınızı içine daldırdığınızda 10'a kadar sayabildiğiniz son sıcaklık olmalı.
Daha soğuk olursa maya tutmaz, daha sıcak olursa da yoğurdunuz ekşiyebilir.
Emin olamıyorum derseniz gıdalar için kullanılan termometreler var, bir adet temin edebilirsiniz.
Ne kadar beklemeli?
Mayalama süresi yaklaşık 6-8 saattir. Ancak bazen dış sıcaklık, maya, süt gibi etkenlerle bu süre uzayabiliyor. Olmadıysa bir süre daha bekletin lütfen. Ben genelde gece mayalayıp sabah alıyorum. Yaz sıcağı olmadıkça 8 saat beklediğinde bir sorun yaşamıyorum.
En kolayı bu bana göre.
Neden olmadı?
Süt sıcaklığınız düşükse, maya miktarı yeterli değilse veya ortam ısısı tahmininizden daha önce düştüyse maya tutmayabilir. Bu durumda üzülmeyin, telafisi var. Aşağıda "yoğurdum tutmadı ne yapabilirim" kısmında yazacağım.
Yeterince katılaşmadı ise yine bir süre bekleyebilir veya buzdolabında bekletebilirsiniz. Buzdolabında bir miktar daha katılaşacaktır.
Yoğurt neden ekşi?
Süt sıcaklığınız fazlaysa veya maya miktarınız fazlaysa veya kullandığınız maya ekşiyse yoğurdunuz ekşi olacaktır.
Nasıl tatlı yoğurt yaparım?
Tatlı yoğurt yapabilmeniz için kullandığınız mayanın tatlı olması gerekiyor. Ayrıca süt sıcaklığı istenen sıcaklıktan daha yüksek olmamalı. Yoğurt mayaları size istenen tatta gelmiyorsa, evde kendiniz nohuttan tatlı yoğurt mayası yapabilirsiniz. İlgili yayınım da şurada olacak ilk fırsatta.
Mayayı ne kadar kullanmalıyım?
Bir litre süte 1 tatlı kaşığı olacak kadar kullanmalısınız. Daha az kullanırsanız yoğurdunuz tutmayabilir. Daha fazla kullandığınızda da ekşime riski var. Yine de ideal oranı tecrübelerinizle belirleyebilirsiniz.
Hazır yoğurttan mayalayabilir miyim?
Hazır yoğurttan yoğurt mayalamak mümkün olmakla birlikte -özellikle bebek için- tercih edilmemelidir. Bildiğimiz, geleneksel bir yoğurt mayasıyla hazırlamalısınız. Artık eşimizden dostumuzdan maya isteme olasılığımız azaldığı için bu durumlarda "nohuttan yoğurt mayalama" ile kendi mayanızı evde üretebilirsiniz. İlgili yayınım da şurada olacak ilk fırsatta.
Hazır yoğurttan tutulan mayalarda "sünme" dediğimiz olayla karşılaşırsınız. Yoğurdu kaşıkla aldığınızda uzayacak, sünecektir. Yine de yapmak isterseniz evet mümkün, maya tutar.
Yoğurdum tutmadı ne yapabilirim?
Üzülmeyin, yoğurt telafisi mümkün bir tarif. Aynı labne peynirdeki gibi yöntemlerle yoğurdu yapabiliriz. Öncelikle eğer 6 saat beklediyseniz birkaç saat daha ılık ortamda bekletebilirsiniz.
Yine olmadıysa fırınınızı 50 dereceye ayarlayıp maya kabınızı ağzı açık olarak 1 saat beklettiğinizde yoğurdun oluştuğunu göreceksiniz (kabın sadece üst değil iç çevresinde de su birikecektir).
Yine de olmadıysa yine üzülmeyin ve sakın sütü dökmeyin, ocağa alıp kaynatıp kestirerek ev yapımı lor peynirine ulaşırsınız :) O tarifim de şurada.
Yoğurdum sulu oldu, ne yapabilirim?
Yoğurdun sulu olması tutmadığını göstermiyor ancak bazı kişiler özellikle katı yoğurt ister. Özellikle hazır sütlerle yapılan yoğurtlar daha sulu olur.
Bunun için öncelikle sütünüzün ısıtma işlemi bitse bile kısık ateşte 10-15 dakika daha bekleterek sütü daha yoğun bir kıvama getirirseniz yoğurdunuz daha katı olacaktır.
Ayrıca, mayalama süresini yeteri kadar beklemelisiniz. En az 7-8 saat beklemenizi öneririm. Sonrasında da dolapta bir süre bekleterek katılığını artırabilirsiniz.
Yoğurt makinesi almalı mıyım?
Bu soruyu yıllar önce sorsaydınız 'gerek yok' derdim. Ben her şeyi hazırlıyorum zaten, battaniyeye sarmak yerine makineye ne gerek var derdim. Evde bir bebek veya çocuk yoksa hala düşüncem değişmiyor. Bence en zoru sıcaklığı ayarlamak :)
Ancak bir bebeğiniz olduktan sonra -yine de zorunlu olmamakla birlikte- yoğurt makinelerinin şu avantajlarını göreceksiniz:
- Benim için en büyük avantajı hem labne peyniri hem de yoğurdu aynı anda mayalayabilmemdi!
- Küçük küçük kaplarda ayrı porsiyonlar için yoğurt veya labne peyniri mayalayabileceksiniz. Bu sayede isterseniz aromalı veya aromasız yoğurt veya labne peyniri denemesi yapabilirsiniz.
- Makineyi istediğiniz yere yerleştirip dökülme çarpma derdi olmadan bekletebileceksiniz.
- Bıraktığım sıcaklık yeterli mi, soğudu mu, peteğin yanına mı koysaydım gibi dertleriniz olmayacak, makine bekleme sıcaklığını size mayalama süresince sağlayacak.
- Ayarladığınız zaman dolduğunda sizi ikaz edecek, dolayısıyla mayayı unutma gibi bir derdiniz olmayacak (zaten unutmam demeyin, bebek -özellikle uykusuz bebek- sonrası adınızı bile unutabilirsiniz :D)
Yoğurt ile ilgili aklıma gelenler bunlar. Sizin tecrübelerinizi de dinlemeyi çok isterim. Unuttuğum bir şey varsa siz hemen hatırlatırsınız bana.
Yoğurt ile neler yapabilirsiniz? Yazmakla bitmez, bunun için de ayrı yayın gerekebilir :)
 |
| Sağlıklı Dondurma |
Afiyet olsun!
 , güzel bloğunun İkinci yaşını kutladı! Tabii kuru kuru da kutlam...){kind=link}